Filosofieweek: Zelfzorg

23 t/m 27 april

Voor de ISVW mocht ik een cursus samenstellen rond het thema zelfzorg. Voor sommigen heeft deze term een negatieve bijklank. Jezelf afmatten in de sportschool en mediteren voor je werk, om zo beter met de werkdruk om te kunnen gaan: doe je dat wel voor jezelf of sta je daarmee in dienst van een neoliberaal systeem dat streeft naar zo efficiënt mogelijke arbeiders? Wordt een maatschappelijk probleem zo niet tot een individueel probleem gemaakt?

Maar de zorg voor zichzelf kent een lange filosofische traditie die een ander perspectief kan bieden op ons denker erover. Zo schreef schrijver, dichter, mensenrechtenactivist en feminist Audre Lorde in haar boek 'A birst of light' dat de zorg voor haarzelf een politieke daad was, een daad van verzet. Dit is ook het perspectief van de Engelse denker Hannah Proctor: zij ziet zelfzorg als een noodzaak voor eenieder die in opstand komt tegen maatschappelijk onrecht, om zo de praktijk van het actievoeren, die vaak vol tegenslagen zit, vol te kunnen houden.

De Franse denker Michel Foucault schreef over de zorg voor zichzelf zoals die in praktijk werd gebracht ten tijde van de Griekse en Romeinse oudheid. De zorg voor zichzelf betekende dat je jezelf beheerde en geen slaaf was van je lusten en verlangens. Tijdens deze cursus zullen we verschillende perspectieven op zelfzorg onder de loep nemen.

Ik ben ontzettend blij met de groep fantastische denkers die een bijdrage zullen leveren aan deze cursus: Marian Donner schreef het 'Zelfverwoestingsboek': dat een aanklacht is tegen zelfzorg, voor haar zit verzet juist in jezelf lekker laten gaan en genieten. Marli Huijer zal Foucaults notie van zelfzorg behandelen. Dennis de Gruijter vertelt over de stoïcijnse zelfzorg als zorg voor de ziel. Dianne Sommers belicht zelfzorg vanuit het Daoïsme, waarbij zelfzorg betekent dat je meebeweegt met wat er op je pad komt. Pablo M. Lamberti zal aan de hand van zijn boek 'Een oefening in leven' spreken over het belang van mentale en fysieke oefening. Michel Dijkstra geeft aandacht aan de praktijk van meditatie als onderdeel van zelfzorg. Annette Nobuntu Mul geeft een perspectief vanuit de Ubuntu filosofie. Kun je praten over zelfzorg vanuit het credo ‘Ik ben, omdat wij zijn, omdat de aarde is’ Harriët Bergman zal Hannah Proctors denken toelichten. Lieke Knijnenburg zal kijken hoe we aan de plicht tot productiviteit kunnen ontsnappen. Marthe Kerkwijk zal pleiten voor een sociale zelfzorg en voor Frank Meester betekent zelfzorg ook dat we met overtuiging een verhaal over onszelf en de wereld vertellen en daar naar handelen. Ikzelf zal ten slotte aan de hand van het thema jaloezie en medevreugde vertellen over de rol van de ander met betrekking tot zelfzorg.

Wat betekent zelfzorg voor jou? De cursus is van 23 t/m 27 april. Kijk voor meer informatie hier. Of luister de ISVW podcast waarin ik vertel over de cursus. 

Filosofieweekend: Mooi en lelijk

17 & 18 mei

Wat is schoonheid? Volgens Plato is het ideaal van schoonheid onze liefde waard. Maar schoonheidsidealen kunnen ons enorm disciplineren, betoogt Michel Foucault. Voor Zhuangzi is het summum van schoonheid een slager die een os in stukken snijdt. 

In dit weekend zullen we het westers denken over esthetica proberen op te rekken, door het gedachtegoed van met name vrouwelijke en niet-westerse perspectieven op schoon- en lelijkheid te behandelen. Hoewel een weekend veel te kort is voor een uitgebreide verkenning van wat zich buiten de grenzen van de canon bevindt, zullen we toch een dappere poging wagen. Het vertrekpunt van de cursus is een bij uitstek canonistische denker: Plato. We behandelen zijn opvattingen over kunst en over het goede, het ware en het het schone. Schrijver Jamal Mahjoub zal vervolgens een inleiding geven op het werk van Susan Sontag en dieper ingaan op haar teksten: Tegen interpretatie en Over camp. Valerie Granberg zal uitweiden over Laura Mulvey en haar begrip van ‘the male gaze’. Cinoloog Jan de Meyer gaat dieper in op daoïstische schilderkunst van de 18e eeuwse schilder, dichter en kalligraaf Shitao. De Meyer schreef een boek over hem: Schilderen als levenskunst. Michel Dijkstra zal de dag afsluiten met een college over het begrip ‘mono no aware’, (dat zoveel betekent als ‘de helaasheid der dingen’ of het ‘pathos der dingen’) aan de hand van de Japanse denker Motoori Norinaga. Norinaga is een grote shintodenker uit de modernere tijd. Het begrip mono no aware wil zeggen dat je als toeschouwer bijdraagt aan de emotionele verwerking van degene die de kunst uitvoert. Martine Prange zal ten slotte op zondag het weekend afsluiten met een college over de Griekse en Romeinse bestaansesthetica aan de hand van Michel Foucault.

Met Valerie Granberg, Jamal Mahjoub, Jan de Meyer, Michel Dijkstra en Martine Prange. Voor meer informatie klik hier.

Summerschool: Michel Foucault

30 juli t/m 3 augustus

Samen met emiritus hoogleraar en voormalig Denker der Nederlanden Marli Huijer zal ik een summerschool over de Franse denker Michel Foucault verzorgen. 

Het werk van de Franse filosoof Foucault is in te delen in drie periodes. De vroege Foucault onderzoekt in De woorden en de dingen (1966) hoe de menswetenschappen niet op neutrale wijze onderzoeken, maar juist bepalen wat het onderscheid is tussen ziek en gezond, normaal of afwijkend. De middelste Foucault onderzoekt hoe biopolitiek en disciplinering werken. Daarover schrijft hij Discipline, toezicht en straf (1975). De late Foucault richt zich op bestaansesthetica en seksualiteit in De geschiedenis van de seksualiteit (1976-1984). Deze cursus met Valerie Granberg en Marli Huijer biedt een inleiding tot het denken van deze invloedrijke filosoof. We lezen tekstfragmenten en maken de verbinding met de actualiteit en het eigen leven en denken. 

Voor meer informatie kijk hier.

Using Format